Pozycje ułożeniowe po amputacji
Jak układać kikut?
Równie ważna, jak formowanie kikuta i ćwiczenia po amputacji, jest troska o odpowiednie ułożenie kikuta. Przede wszystkim podczas leżenia, ale także w trakcie siedzenia i stania. Co ważne chodzi o jego pozycję, bez założonej protezy. W dużym skrócie powinieneś dbać o to, aby zbytnio nie unosić i nie odwodzić (odsuwać) kikuta od ciała. Niewskazane jest także krzyżowanie kończyn. Natomiast staw sąsiadujący z poziomem amputacji w miarę możliwości trzymaj wyprostowany.
Dlaczego pozycje ułożeniowe są ważne?
Zasadniczą funkcją odpowiednich pozycji ułożeniowych jest przede wszystkim zapobieganie powstawania przykurczy w stawach. Kikut natomiast będzie dążył do tego, aby ustawiać się w niewłaściwy sposób, bo – mówiąc w dużym uproszczeniu – tak jest wygodniej naszym tkankom. Sam musisz więc świadomie i uważnie kontrolować jego ułożenie. To ważne ze względu na przyszłe użytkowanie protezy. Utrwalone przykurcze – po amputacji na poziomie podudzia w stawie kolanowym oraz po amputacji na poziomie uda w stawie biodrowym – utrudniają, a w skrajnych przypadkach uniemożliwiają wykonanie i korzystanie z protezy. Stosowanie właściwych pozycji ułożeniowych zapobiegających nadmiernemu uciskowi czy długotrwałemu opuszczeniu kikuta do dołu, wpływa też na właściwe krążenie krwi w kikucie i niwelowanie ewentualnych obrzęków.
Główna zasada
Najistotniejszą kwestią dotyczącą terapii ułożeniowej jest unikanie długotrwałego siedzenia. Jest to nagminnie bagatelizowane, a to właśnie pozycja siedząca w znacznym stopniu przyczynia się do rozwoju przykurczy.
Naturalnie więc jako alternatywę zaleca się leżenie i stanie.
Pozycje ułożeniowe dla amputacji na poziomie podudzia
- Leżenie na plecach z obciążeniem (np. worek z piaskiem) na kikucie tak, aby kikut był lekko dociśnięty do podłoża,
- Siedzenie np. na wózku z podłożoną podkładką (np. deska do krojenia, duża książka) pod kikut, tak aby kolano było wyprostowane,
- Stanie z kikutem skierowanym ku dołowi, blisko zdrowej nogi, z wyprostowanym kolanem (gdyż kikut ma tendencję do uniesienia się i uginania w kolanie).
Pozycje ułożeniowe dla amputacji na poziomie uda
- Leżenie na brzuchu z obciążeniem (np. worek z piaskiem) na kikucie tak, aby kikut był lekko dociśnięty do podłoża,
- Leżenie na brzuchu z obciążeniem położonym po zewnętrznej stronie kikuta (gdyż kikut ma tendencję do uciekania na bok),
- Stanie z kikutem skierowanym ku dołowi, blisko zdrowej nogi (gdyż kikut ma tendencję do unoszenia się i uciekania na bok).
Pozycje niewskazane
Wiesz jakie pozycje powinieneś preferować w układaniu swojego kikuta. Istnieją też pozycje, które nie są zalecane lub są wręcz szkodliwe dla kikuta i otaczających go tkanek. Jest to w szczególności:
- Zakładanie nogi na nogę podczas siedzenia,
- Długotrwałe siedzenie z kikutem opuszczonym ku dołowi,
- Podkładanie pod ugięte kolano zwiniętej poduszki / wałka podczas leżenia na plecach (utrwala zgięcie w stawie kolanowym),
- Podkładanie poduszki pod cały kikut udowy podczas leżenia na plecach (utrwala zgięcie w stawie biodrowym),
- Leżenie na plecach z odwiedzionym na bok kikutem udowym,
- Długotrwałe uciskanie kikuta np. ciężarem drugiej nogi,
- Zakładanie / opieranie kikuta o uchwyt kuli łokciowej.
Półśrodki
Oczywistym jest, że nie zawsze w ciągu dnia masz możliwość wygodnie się położyć czy kontrolować odpowiednie ułożenie kikuta podczas długotrwałego siedzenia np. na wózku inwalidzkim. Co możesz zrobić w takiej sytuacji? Najroztropniejszą rzeczą będzie możliwie częsta, nawet niewielka zmiana pozycji. Takie przysłowiowe „wiercenie się”. Pomocne w tym celu mogą się okazać wszelkiego rodzaju poduszki pneumatyczne. Z innych niezwykle prostych środków polecam Ci korzystanie z lustra np. podczas opanowywania właściwej stojącej pozycji o kulach łokciowych, nagrywanie się (czy to podczas długotrwałego siedzenia czy podczas chodzenia o kulach) czy poproszenie innej osoby o zwracanie Ci uwagi, gdy nieodpowiednio ułożysz kikut. To moja ulubiona metoda, bo najlepiej na mnie działa. Uwierz mi, że wystarczy kilka takich uwag, a będziesz się bardziej pilnował. Nikt z nas nie lubi być przecież oceniany – chyba, że pozytywnie 😉
I życzę Ci właśnie takich samych pozytywnych komentarzy pod Twoim adresem!
Powodzenia!
Pa!